Gdyby przyszło Ci wybrać dla bliskiego seniora tylko jednego lekarza, to lekarza jakiej specjalizacji byś wybrał? Internistę, kardiologa, onkologa…? A może geriatrę?
Ja już wiem, że trzeba wybrać geriatrę.
Wiem, ponieważ znam badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Minnesocie[1]. Zbadano tam grupę kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 70 lat. Wszystkie badane osoby żyły samodzielnie, ale groziła im utrata sprawności ze względu na choroby i problemy ze zdrowiem, w tym zaburzenia funkcji poznawczych. Uczestników podzielono na dwie grupy. Pierwsza – korzystała z porad lekarzy, do których wcześniej chodzili. Druga – korzystała z porad geriatry. Po osiemnastu miesiącach różnica między grupami była ogromna.
W „grupie z geriatrą” ryzyko koniecznej opieki spadło aż o 40%, a ryzyko utraty sprawności i samodzielności zmniejszyło się o jedną czwartą.
Dlaczego geriatra jest najlepszym lekarzem dla starszej osoby?
Odpowiedź jest bardzo prosta. W zwykłej opiece medycznej lekarz jest skupiony na chorobie. Ale starszy pacjent ma wiele dolegliwości. Nadciśnienie, przewlekłe bóle, problemy z trawieniem, cukrzyca, otępienie… Leczenie poszczególnych chorób, bez analizy całościowej sytuacji seniora i zauważenie np. że jest samotny lub źle odżywiony, nie poprawi jego sprawności funkcjonalnej.
Geriatra patrzy na pacjenta holistycznie (całościowo). Zna specyfikę starszego pacjenta, więc ma świadomość tego, że objawy chorób mogą być niespecyficzne, np. bezbólowy zawał serca. Dawkowanie i dobór leków często są inne niż u pacjentów młodszych.
Geriatra, tak jak neurolog i psychiatra, diagnozuje demencję. Świetnie wie, że głęboka depresja, interakcje lekowe, a nawet gorsze widzenie czy gorsze słyszenie, mogą dawać objawy pseudodemencji.
Celem lekarza specjalisty jest wyleczenie określonej choroby. Celem geriatry jest, aby senior jak najdłużej zachował sprawność funkcjonalną. Aby mógł wykonywać zwykłe, codzienne czynności samodzielnie, bez wysiłku.
Najważniejsze co musisz wiedzieć, aby skorzystać z porad geriatry w ramach NFZ:
1. Pacjent musi mieć ukończony 60 rok życia.
2. Trzeba mieć skierowanie. Może je wystawić:
– lekarz pierwszego kontaktu (lekarz POZ),
– lekarz specjalista, np. kardiolog,
– lekarz wypisujący pacjenta ze szpitala.
Nie trzeba skierowania, jeśli geriatra jest jednocześnie lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.
3. W Polsce jest dramatycznie mało geriatrów. Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej na 31.12.2021 r. lekarzy z tą specjalizacją w całym naszym kraju jest zaledwie 548. W zawodzie pracuje jeszcze mniej – 534 i nie wszyscy świadczą usługi w ramach umowy z NFZ. Niewiele pocieszającym jest fakt, że coraz więcej lekarzy rodzinnych i internistów poszerza swoją wiedzę geriatryczną oraz gerontologiczną.
4. Geriatrzy pracują w przychodniach, poradniach geriatrycznych oraz w szpitalach. Jeżdżą również na wizyty domowe.
5. Najszybciej znajdziesz lekarza z tą specjalizacją korzystając z poniższych wyszukiwarek:
Uwaga! Podane terminy najczęściej nie są aktualne. Trzeba dzwonić, pisać, pytać.
Idąc na pierwszą wizytę do geriatry koniecznie zabierz wszystkie leki, jakie zażywa senior oraz wszystkie badania.
Źródła:
- [1] Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Minnesocie na grupie 568 kobiet i mężczyzn, przedstawione w Journal of the American Geriatrics Society w 2001 r. Źródło: Atul Gawande „Śmiertelni. Medycyna i to co najważniejsze”, Wydawnictwo Magnum, s. 42
- Centralny Rejestr Lekarz RP dostępny pod linkiem: https://nil.org.pl/rejestry/centralny-rejestr-lekarzy/informacje-statystyczne
- Informacje ze strony: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/czym-zajmuje-sie-geriatria
- Notatki własne ze studiów podyplomowych Geriatria i Gerontologia z Elementami Opieki Paliatywnej na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, 2019